Jak rozwijać umiejętności językowe dziecka

Często słyszy się, że dla rozwoju języka (zarówno u dzieci jedno- jak i wielojęzycznych) ważna jest ilość kontaktu z językiem. Ilość języka w otoczeniu dziecka jest ściśle związana z rozwojem słownictwa.

Ale najnowsze badania pokazują, że dużo ważniejsza od ilości języka w otoczeniu jest częstość wymiany wypowiedzi w rozmowie z dzieckiem. (albo naprzemienne wokalizacje, jeśli mowa o bardzo małych szkrabach). Czyli – nie tylko mówienie DO dziecka, ale rozmawianie z dzieckiem i stworzenie mu jak największej przestrzeni na zadawanie pytań i odpowiadanie.

Wiele badań pokazało, że rozwój słownictwa jest napędzany przez interakcję między rodzicem i dzieckiem, a nie tylko przez intensywną ekspozycję na język. Oznacza to, że częstość użycia języka przez dziecko jest również bardzo silnie związana z rozwojem jego słownictwa.

Badacze z Massachusetts Institute of Technology w swoim badaniu z 2018 roku sprawdzali jak ilość języka, którą słyszy dziecko i częstość wymiany wypowiedzi podczas rozmów wpływa na umiejętności językowe dzieci w wieku 4-6 lat. Badali dzieci amerykańskie. Okazało się, że częstość angażowania się w „interaktywny dialog” (czyli nie tylko rodzic mówi do dziecka, ale następuje częsta wymiana wypowiedzi między rodzicem i dzieckiem) była dużo ważniejsza dla rozwoju językowego niż po prostu ilość jezyka, którą słyszało dziecko.

W tym badaniu dane mózgowe zbierano dzięki użyciu funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI). Z kolei dane dotyczące ilości języka w otoczeniu dziecka i częstości angażowania się z rozmowy w domach zbierano nagrywając interakcje w rodzinach przez kilka dni pod rząd.

U dzieci, które częściej angażowały się w wymianę wypowiedzi w rozmowach (a nie tylko słuchały innych osób mówiących), zaobserwowano większą aktywność w ośrodku Broki (obszarze w mózgu odpowiedzialnym za produkcję mowy i przetwarzanie języka) podczas przetwarzania mowy. Częstość wymiany wypowiedzi w rozmowach była też silnie związana z wynikami dzieci w testach językowych, mierzących zasób słownictwa, umiejętności gramatyczne i rozumienie języka. Częstość wymiany wypowiedzi w rozmowach była dużo ważniejsza dla rozwoju umiejętności językowych, niż ilość języka w otoczeniu dziecka.

Podobne wyniki badań uzyskali Donnelly i Kidd, których artykuł ukazał się w lutym tego roku. Analizowali oni język w otoczeniu australijskich dzieci między 9 a 24 miesiącem życia. Co trzy miesiące nagrywali cały dzień z życia dzieci i analizowali ilość języka, którą dzieci słyszały i częstość wymiany wypowiedzi w rozmowach między rodzicem i dzieckiem. Co trzy miesiące mierzyli też zasób słownictwa dzieci.

Podobnie jak w poprzednim badaniu, okazało się, że częstość wymiany wypowiedzi w rozmowach rodziców z dziećmi była silnie powiązana z zasobem słownictwa dzieci. Silniej, niż ilość języka, którą dzieci słyszały w otoczeniu. Branie aktywnego udziału w rozmowie daje dzieciom szansę na przećwiczenie ich umiejętności komunikacyjnych, czyli między innymi zrozumienie, co druga osoba próbuje przekazać i odpowiedzenie w odpowiedni sposób.

Daj dziecku szansę mieć aktywną rolę w rozmowie, nie tylko rolę słuchacza! Pozwól zadawać mnóstwo pytań, komentować. Tylko w ten sposób rozwinie ono niezbędne umiejętności językowe i komunikacyjne. Tylko tyle i aż tyle!

Photo credit: Photo by Sai De Silva on Unsplash