W cyklu Wyzwania szkolne dzieci dwujęzycznych poruszam tematy wyzwań szkolnych, które możecie napotkać w pierwszych latach edukacji szkolnej dziecka dwujęzycznego i wielojęzycznego. Podsuwam też pomysły, jak radzić sobie z tymi wyzwaniami. W tym artykule radzę jak podchodzić do pomocy przy odrabianiu prac domowych przez dziecko dwujęzyczne.
Z cyklu „Dwujęzyczne dziecko w szkole” dowiesz się
- Jak wspierać naukę słówek w wielu językach?
- Dlaczego nauka gramatyki w różnych językach bywa wyzwaniem? I co można na to poradzić
- W jakim języku odrabiać prace domowe? (tu jesteś)
Omawiamy temat wyzwań w języku szkoły, więc warto skomentować, jak wspierać dziecko w odrabianiu pracy domowej, która zadawana jest w języku szkoły, podczas gdy w domu mówisz do dziecka w innym języku.
Praca domowa a rola rodziców
Nie wszystkie kraje i systemy edukacyjne wyznają zadawanie dzieciom pracy domowej. Czasem zamiast klasycznej pracy domowej, którą znamy z polskiego systemu edukacji, dzieci dostają raz na jakiś czas za zadanie przygotowanie w domu projektu dotyczącego jednego z przedmiotów, np. zrobienie domowego eksperymentu z sadzeniem roślinki i przyglądaniem się jej wzrostowi w zależności od warunków. Albo projekt plastyczny, np. stworzenie makiety wymarzonego miasta z przyszłości.
Co możesz wziąć pod uwagę, podejmując decyzję o wyborze języka do odrabiania pracy domowej?
W jakim języku najlepiej wspierać dziecko w odrabianiu pracy domowej lub pomagać mu przy szkolnych projektach (jeśli Twoje dziecko potrzebuje czasem takiego wsparcia lub prosi Cię o pomoc)?
Jak to często bywa w dwujęzycznym wychowaniu, masz tutaj pełną dowolność i możesz dostosować rozwiązanie do Twoich i dziecka potrzeb, zasobów, motywacji i celów, które chcecie osiągnąć.
Poziom biegłości językowej dziecka w obu językach
Jeśli dziecko ma podobny poziom znajomości obu języków, albo język szkoły zna lepiej niż język domowy, a Tobie zależy Ci na tym, żeby uczyło się o danych tematach i zagadnieniach szkolnych również w Waszym języku domowym, to odrabianie pracy domowej lub wspólne przygotowywanie projektu do szkoły jest świetną naturalną okazją do tego, żeby poruszyć nowe tematy w języku mniejszości.
Natomiast jeśli wydaje Ci się, że dziecku przydałaby się dawka wsparcia i motywacji do rozwinięcia języka otoczenia, albo jeśli nauczyciele sugerują, że dziecko traci pewność siebie przez to, że brakuje mu słownictwa i umiejętności w języku szkoły, to możesz pracę domową odrabiać w tym języku (jeśli masz do tego zasoby i możliwości) i przy okazji tłumaczyć różne zagadnienia na Wasz język domowy. Kontakt na bieżąco z nauczycielami jest tutaj pomocny, bo mogą oni podpowiedzieć Wam, co aktualnie jest dla dziecka w szkole trudniejsze, a co przychodzi mu łatwo i sprawia przyjemność.
Jeśli masz wrażenie, że dziecko gubi się trochę w treści zadań i aktywności, kiedy próbujecie odrabiać pracę domową w dwóch językach albo głównie w języku domowym (np. dlatego, że w szkole wprowadzono właśnie sporo nowych terminów i tłumaczenie ich na język domowy sprawia, że dziecko chwilowo czuje się w tych terminach zagubione), to możesz postanowić, że skupisz się w danym dniu (lub przez jakiś czas) na odrabianiu pracy domowej tylko w języku szkoły.
Preferencje dziecka
Oczywiście kluczowe jest wzięcie pod uwagę preferencji dziecka. Jeśli woli ono odrabiać pracę domową w języku szkoły i protestuje przed tłumaczeniem treści na język domowy (z różnych powodów), to zachęcam Cię do uszanowania jego preferencji. Możesz spróbować następnym razem lub za jakiś czas. Szanowanie wyborów językowych dziecka może czasem wydawać się trudne (zwłaszcza jeśli dziecko aktywnie odmawia mówienia w Twoim języku), ale jest ważne. Wspiera bowiem poczucie wartości dziecka i jego autonomię. Dziecko nie czuje wtedy presji na porozumiewanie się w jakimś konkretnym języku i ma poczucie, że może korzystać ze swojego repertuaru językowego dowolnie, wedle chęci i potrzeb, a oba języki są ważne i respektowane przez otoczenie.
Dziecko może mieć więcej radości i przyjemności z zajmowania się w domu sprawami szkolnymi w którymś konkretnym języku. Albo po prostu wybór tego konkretnego języka sprawia, że dziecku jest łatwiej podjąć te tematy. Warto stawiać wybory i preferencje dziecka jako priorytet. Wszak chcemy, żeby edukacja była dla niego czymś przyjemnym, angażującym i motywującym.
Twoje umiejętności i możliwości
Preferencje i możliwości dziecka są ważne, ale istotne są też Twoje zasoby. W obliczu danego tematu szkolnego lub poziomu zaawansowania wymaganej wiedzy oceń po prostu, na ile masz chęci i jesteś w stanie zaangażować się w pomoc dziecku w danym języku. Być może dziecko ma dobry poziom obu języków i możecie chcieć – w ramach wzbogacania słownictwa – zająć się w domu tematami szkolnymi po polsku. Ale okazuje się, że tematy związane z geometrią zaskakująco przychodzą Ci lepiej w języku otoczenia. Np. dlatego, że pracujesz od wielu lat jako architekt(ka) w kraju, w którym mieszkacie i dywagacje na temat obliczania pól i obwodów prowadzisz w głowie od lat w języku swojej pracy. W takiej sytuacji może przejście przez tłumaczenie kilku przykładów w języku otoczenia będzie dla Ciebie wygodniejsze i pozwoli się żwawiej wypowiedzieć.
Albo chcesz oddać się pasjonującym tematom rozmnażania u roślin okrytonasiennych w języku szkoły Twojej latorośli. Ale nagle okazuje się, że woreczki pyłkowe, pręciki i zalążnia nie istnieją w Twoim mentalnym słowniku w języku otoczenia. Męczysz się więc ogromnie, próbując przebrnąć przez tłumaczenie dziecku, jak to się dzieje, że ta jedna część roślinki z tą drugą wchodzą w bliższe stosunki. Możesz wtedy przełączyć się na język domowy – jeśli posiłkujesz się przy tym obrazkami, to wyjaśnienie w języku domowym dołoży cegiełkę do zrozumienia konceptu u dziecka, a przez to zrozumienie tego następnym razem na lekcji w języku szkolnym będzie prostsze. Możesz też podeprzeć się tłumaczeniem najważniejszych terminów przez google translate lub wykorzystać świetny i przystępny tutorial video, znaleziony w internecie, który obejrzysz razem z dzieckiem w języku otoczenia.
Słowem – przy dostępności technologii edukacyjnych (tutoriali video, aplikacji na tablety, sztucznej inteligencji, darmowych kursów, wizualizacji i grafik) możesz po kilku kliknięciach myszką lub dotknięciach ekranu otrzymać pomoc potrzebną w danej chwili do wsparcia dziecka odrabiającego pracą domową, jeśli Twoje zasoby językowe nie są wystarczające.
Bądź na bieżąco z tematami omawianymi w szkole
Warto być na bieżąco z treściami, które w danym tygodniu/miesiącu nauczyciele przybliżają dziecku w szkole. Po to, by na podobne tematy rozmawiać z dzieckiem w domu, zaznajamiać je z nimi przez:
- czytanie książeczek,
- oglądanie filmów lub bajek,
- zabawy tematyczne w udawanie,
- wspólny czas z grami (planszowymi lub komputerowymi) albo aplikacjami edukacyjnymi.
Co ważne możecie po prostu rozmawiać na te tematy w Waszym języku domowym, nie musicie robić tego w języku szkoły. Podkreślałam to wiele razy w moich różnych artykułach i podkreślę to raz jeszcze, bo to ważne: dobry poziom języka domowego nie utrudnia nabywania języka szkoły. A wręcz wspiera! Więcej przeczytasz o tym w artykule z tego cyklu o wyzwaniach w nauce słownictwa.
Autorka: Joanna Kolak – jestem psycholożką i ekspertką od wychowania dzieci dwujęzycznych i wielojęzycznych; Jestem autorką ebooka Rozwój w dwóch językach, który kupisz w moim sklepie. Jeśli potrzebujesz indywidualnego podejścia zapraszam na konsultacje dla rodziców, w ramach których pomagam znaleźć rozwiązania i sposoby wsparcia dla Ciebie i Twojego dziecka.
Photo by Jason Sung on Unsplash
