Jak dorosłe osoby dwujęzyczne radzą sobie z rozumieniem metafor w drugim języku?

Niektóre umiejętności językowe przeżywają regres kiedy starzejemy się. Np. wraz z procesem starzenia zaczynamy mieć trudności ze znalezieniem właściwego słowa. Coraz częściej zdarza nam się też „mieć coś na końcu języka”. W większości badań nad efektami starzenia pod kątem języka mierzono słownictwo lub gramatykę. W zaledwie garstce badań mierzono pragmatykę. Pragmatyka to między innymi nasza zdolność zrozumienie informacji, którą ktoś przekazuje nam w sposób niedosłowny. Jak dorosłe osoby dwujęzyczne radzą sobie z rozumieniem metafor w drugim języku?

Rozumienie metafor przez osoby dwujęzyczne – ciekawe badanie

W naszej codziennej komunikacji bardzo często używamy języka niedosłownego, czyli idiomów, metafor i informacji przekazywanych nie wprost. Na przykład „wystroił się jak szczur na otwarcie kanału” albo „wychodzimy z dołka”. Badanie Shamali Sundaray i współpracowników miało na celu sprawdzić, czy jedno- i dwujęzyczni dorośli różnią się tym, jak dobrze rozumieją metafory. W badaniu wzięły udział zarówno młode (około 17-23 lata) jak i starsze (60-83 lata) angielskie osoby jednojęzyczne i angielsko-tamilskie osoby dwujęzyczne.

Badacze zaobserwowali, że starsze osoby jednojęzyczne gorzej niż młodsze osoby radziły sobie z rozumieniem używanych w życiu codziennym metafor. Co ciekawe, podobnego efektu nie zaobserwowano u osób dwujęzycznych. Starsi dwujęzyczni radzili sobie podobnie dobrze z rozumieniem metafor, jak młodsi dwujęzyczni. To sugeruje pewną przewagę starszych osób dwujęzycznych w rozumieniu metafor w porównaniu do starszych osób jednojęzycznych.

Rozumienie metafor przez osoby dwujęzyczne – skąd takie wyniki badania?

Rozumienie języka niedosłownego jest bardziej wymagające poznawczo. Tak więc zaobserwowany brak efektu starzenia na rozumienie metafor u osób dwujęzycznych wnosi ciekawą perspektywę do dyskusji o treningu funkcji wykonawczych u osób dwujęzycznych.

Sundaray bardzo starannie zaprojektowała swoje badanie. Kontrolowano dużą liczbę czynników, które mogą wpływać na rozumienie metafor. Było to między innymi IQ, wykształcenie, status społeczno-ekonomiczny, wiek opanowania języka angielskiego, pamięć robocza i szybkość przetwarzania języka. To daje nam większą pewność, że różnice w rozumieniu metafor, które obserwujemy między grupami, nie brały się np. z tego, że osoby dwujęzyczne miały lepszą pamięć albo były lepiej wykształcone.

Do tego młodsze i starsze osoby dwujęzyczne były badane w obu językach, angielskim i tamilskim. Starsze osoby dwujęzyczne w żadnym z tych języków nie radziły sobie gorzej, niż młodsze osoby dwujęzyczne. Oznacza to, że w żadnym języku nie zaobserwowano u nich wpływu starzenia się na poprawne rozumienie metafor, który zaobserwowano u starzejących się osób jednojęzycznych. Inne ciekawe badanie grupy badawczej z Teksasu, przeprowadzone kilka lat temu pokazało, że dorosłe osoby dwujęzyczne lepiej niż jednojęzyczne radziły sobie ze zrozumienie, czy dane zdania są żartami czy nie.

Jeśli trening, który nasz umysł otrzymuje dzięki używaniu dwóch języków na co dzień mógłby poprawiać nasze rozumienie metafor, żartów i ironii, a przy okazji jeszcze sprawić, że nasze umiejętności pragmatyczne nie będą się pogarszały na starość, to byłby to kolejny dowód na fantastyczne „efekty uboczne” dwujęzyczności w każdym wieku.

Photo credit: Photo by LOGAN WEAVER on Unsplash