Jak długo zajmuje dzieciom dwujęzycznym „dogonienie” ich jednojęzycznych rówieśników w języku otoczenia?

Jest rzeczą naturalną, że dzieci dwujęzyczne mają na co dzień mniej kontaktu z każdym ze swoich języków, niż dzieci jednojęzyczne. W związku z tym w wieku szkolnym dzieci te mogą osiągać niższe wyniki w testach językowych, jeśli ich umiejętności mierzy się tylko w jednym języku. Ale kiedy sumujemy ich wyniki w dwóch językach, to są one często podobne do wyników dzieci jednojęzycznych (np kiedy mierzymy zasób słownictwa).

Kiedy dzieci dwujęzyczne mówią w domu głównie w języku domowym, to zaczynając szkołę mają często mniejszy zasób słownictwa, niż ich jednojęzyczni rówieśnicy. Najczęściej jest tak dlatego, że niektóre słowa znają głównie w jednym języku. Na przykład słownictwo związane z domem i rodziną znają bardziej w języku domowym. Czy jesteśmy w stanie określić, ile czasu takie dzieci potrzebują, żeby ich umiejętności w języku otoczenia były na podobnym poziomie jak u dzieci jednojęzycznych?

Hakuta i zespół w 2000 roku badali to na przykładzie dzieci w USA, które w domu mówiły różnymi językami. Dzieci te doganiały swoich jednojęzycznych rówieśników w ogólnych werbalnych umiejętnościach po 3-5 latach szkoły, a w umiejętnościach językowych typowo szkolnych po 4-7 latach szkoły.

Bialystok i zespół w 2010 roku zbadali słownictwo ponad 1700 dzieci w wieku od 3 do 10 lat, które mieszkały w Kanadzie, a w domu mówiły różnymi językami. W wieku 10 lat dzieci wciąż miały niższe wyniki w testach słownikowych, niż ich jednojęzyczni rówieśnicy. Ale, co ciekawe, różnice te dotyczyły głównie słownictwa domowego. W słownictwie dotyczącym szkoły dzieci radziły sobie podobnie dobrze jak ich jednojęzyczni rówieśnicy.

Paradis i Jia kilka lat temu analizowały słownictwo, gramatykę i ogólne rozumienie poleceń szkolnych u chińsko-angielskich dzieci w Kanadzie. Dzieci były w wieku 8,5-10,5 lat, czyli po 4,5-6,5 latach nauki w szkole. W tym badaniu normy jednojęzyczne zostały osiągnięte dopiero po co najmniej 5,5 latach szkoły.

To, jak szybko dzieci były w stanie osiagnąć normy jednojęzyczne, zależało w tych badaniach od dwóch głównych czynników:

1) Rodzaju umiejętności, które były mierzone i trudności zadania

2) Cech środowiska językowego dzieci, między innymi długości kontaktu z językiem otoczenia, bogactwa kontekstów, w których dziecko miało styczność z językiem otoczenia i jakości tego języka.

Jakie z tego wnioski?

Czy jest to zaskakujące? Może trochę tak. Ale czy powinniśmy się tego spodziewać? W pewnym stopniu tak. Wystandaryzowane testy językowe są tworzone pod dzieci jednojęzyczne, które przez 100% swojego czasu słyszą tylko jeden język. Nie oddają one w pełni umiejętności językowych dzieci dwujęzycznych. A na świecie żyje obecnie więcej osob wielojęzycznych niż jednojęzycznych! Wiele narzędzi do oceny umiejętności językowych dzieci dwujęzycznych już istnieje, ale czeka na swoje normy. Dzięki tym narzędziom będzie można lepiej ocenić umiejętności językowe dzieci.

Dwujęzyczność to wielki dar, ale wymaga też od dziecka (i od całej rodziny) wiele wysiłku. Nie powinniśmy wymagać od dzieci, żeby we wczesnoszkolnym wieku miały taki sam zasób słownictwa i umiejętności gramatycznych, co ich jednojęzyczni rówieśnicy. Ważne jest, żeby ich umiejętności komunikacyjne były na tyle rozwinięte, żeby mogły się bawić i przyswajać nową wiedzę. Reszta przyjdzie sama w swoim czasie!

Photo credit: Photo by National Cancer Institute on Unsplash