Ten artykuł powstał w ramach kampanii „Wielojęzyczność – naturalnie!”. Jest elementem działań finansowanych przez Ambasadę Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie. Możesz pobrać go w wersji PDF klikając TUTAJ. Wielojęzyczność, czyli umiejętność posługiwania się na co dzień dwoma lub więcej językami, jest normą, nie wyjątkiem. Rozwój wielojęzyczny jest naturalny, a używanie więcej niż jednego języka może wpływać…
W cyklu Wyzwania szkolne dzieci dwujęzycznych poruszam tematy wyzwań szkolnych, które możecie napotkać w pierwszych latach edukacji szkolnej dziecka dwujęzycznego i wielojęzycznego. Podsuwam też pomysły, jak radzić sobie z tymi wyzwaniami. W tym artykule radzę jak podchodzić do pomocy przy odrabianiu prac domowych przez dziecko dwujęzyczne. Z cyklu „Dwujęzyczne dziecko w szkole” dowiesz się Omawiamy…
W cyklu Wyzwania szkolne dzieci dwujęzycznych poruszam tematy wyzwań, które możecie napotkać w pierwszych latach edukacji szkolnej dziecka dwujęzycznego i wielojęzycznego. Podsuwam też pomysły, jak radzić sobie z tymi wyzwaniami. Z cyklu „Dwujęzyczne dziecko w szkole” dowiesz się W tym artykule dowiesz się, kiedy i dlaczego gramatyka języka szkoły może być wyzwaniem dla dzieci dwujęzycznych…
Częstym zmartwieniem rodziców dzieci dwujęzycznych jest to, czy poradzą sobie one w szkole. Zwłaszcza jeśli zaczynają ją z niskim (lub zerowym) poziomem znajomości języka otoczenia. Tym artykułem rozpoczynam temat wyzwań, które możecie napotkać w pierwszych latach edukacji szkolnej dziecka dwujęzycznego. Podsuwam też pomysły, jak radzić sobie z tymi wyzwaniami. Z cyklu „Dwujęzyczne dziecko w szkole”…
Popularny mit głosi, że dzieci dwujęzyczne zaczynają mówić później niż ich jednojęzyczni rówieśnicy. Jeśli bacznie śledzisz moje treści, to wiesz już, że to nieprawda. Od dzieci dwujęzycznych oczekujemy osiągania kolejnych kamieni milowych rozwoju mowy mniej więcej w tym samym czasie, co od dzieci jednojęzycznych. O tym, że dwujęzyczność nie opóźnia rozwoju mowy, przeczytasz w moim…
Trzy, cztery i więcej języków w otoczeniu dziecka – czy dziecko jest w stanie nauczyć się wielu języków? Często trafiają do mnie rodzice przerażeni tym, że ich dziecko będzie musiało nauczyć się jakoś funkcjonować w trzech lub więcej językach. Rodzice obawiają się, że języków będzie dla dziecka za dużo i że nigdy nie nauczy się…
Dzieci, które w domu słyszą głównie jeden język, a w otoczeniu drugi (co często ma miejsce w kontekście emigracji), najczęściej różnią się od swoich jednojęzycznych rówieśników w umiejętnościach językowych w języku mniejszości, ale w języku otoczenia są w stanie „dogonić” swoich jednojęzycznych rówieśników po kilku latach edukacji szkolnej. Dzieci mogą się jednak różnić tym, ile…
W tym artykule wyjaśnię Wam, co wpływa na tempo nabywania języka mniejszości (języka domowego) u dzieci dwujęzycznych, oraz co może wspierać jego utrzymanie w przyszłości. Poszukamy odpowiedzi na pytanie, czy to prawda, że najpierw trzeba zadbać o jezyk mniejszościowy. Dzieci dwujęzyczne są ogromnie zróżnicowaną grupą, zarówno jeśli chodzi o ilość i jakość kontaktu z ich…
Potocznie często przyjmuje się, że osoba dwujęzyczna to taka, która jako dziecko i to od urodzenia była wychowywana w intensywnym otoczeniu dwóch języków i rozwijała te języki na niemal równym poziomie biegłości …
Języka nie da się nauczyć korzystając jedynie z mediów – do rozwinięcia komunikacji w języku potrzebujemy interakcji z drugą osobą, naprzemienności wypowiedzi, których media najczęściej nam nie zapewniają (za wyjątkiem rozmów video). Ale media cyfrowe mogą być efektywnymi narzędziami do wspierania rozwoju językowego dziecka, podobnie jak książeczki i inne dodatkowe źródła języka. Czy korzystanie z…
W wielu rodzinach wielojęzycznych zdarza się, że jeden rodzic mówi do dziecka głównie w swoim języku mniejszościowym, drugi rodzic w drugim języku mniejszościowym, ale rodzice nie znają swoich języków nawzajem i między sobą porozumiewają się w trzecim języku. Bywa, że ten trzeci język jest akurat językiem większości w kraju, w którym rodzina mieszka. Ale często…
Wyjaśnijmy to sobie od razu – idealna równowaga między językami u dziecka dwujęzycznego, którą nazywamy też zbalansowaną dwujęzycznością, jest stanem prawie niemożliwym do osiągnięcia. Ale można wspierać dziecko w tym, żeby jego języki rozwijały się w miarę możliwości prawie równomiernie (na tyle, na ile jest to w przypadku danej rodziny możliwe). Co można zrobić, aby…
Rodzice często pytają mnie, jakie są wady dwujęzyczności u dzieci, np. czy ich dziecko będzie się wolniej rozwijać. Czasem ktoś im tak powiedział, innym razem gdzieś tak przeczytali. Dwujęzyczność wiele nam daje. Ale czy może nam też coś zabierać? Czy wiąże się z jakimiś wadami, wyzwaniami? Czy są jakieś skutki uboczne dwujęzyczności? O zaletach dwujęzyczności…
Czy zastanawiałaś/-eś się kiedyś, co dobrego może dać dziecku dwujęzyczność? Jak może wzbogacić jego rozwój, oprócz oczywistej korzyści z umiejętności komunikowania się w dwóch językach? Poniżej przedstawiam Ci trzy zalety dwujęzyczności, o których mogłaś/-eś wcześniej nie słyszeć. Może to będą dla Ciebie tylko ciekawostki. A może zmotywują do dalszego podtrzymywania dwujęzyczności w rodzinie. Albo podsuną…
Rodzice stawiają czoła wielu wyzwaniom na drodze dwujęzycznego wychowania. Wśród tych wyzwań jest między innymi konieczność radzenia sobie z presją, jaką nakłada na nich otoczenie. I jaką czasem nakładają sami na siebie (co jest zupełnie zrozumiałe). Presja społeczna może przybierać różne formy Jestem autorką ebooka o rozwoju dwujęzycznych dzieci: „Rozwój w dwóch językach. 50 pytań i…
Mówisz konsekwentnie do dziecka w swoim języku, a ono uparcie odpowiada w drugim, chociaż widać, że rozumie, co do niego mówisz? To bardzo częste źródło frustracji i zmartwienia wśród rodziców dzieci dwujęzycznych. Rodzice często szukają winy w sobie za taki rozwój sytuacji. Może niewystarczająco się starałam? W którym momencie popełniłam błąd? Ogromnie ważne jest, żeby…
Świeżo upieczeni rodzice zastanawiają się często, jak zaplanować użycie języków w rodzinie, kiedy w otoczeniu dziecka występuje więcej niż jeden język. Próbują znaleźć najlepszy plan na to kto, kiedy, jak często i w jakim języku powinien mówić do dziecka. Podążanie za idealnym planem i próba trzymania się go konsekwentnie w przyszłości mogą być źródłem stresu…
Mimo że wiele badań przeprowadzonych do tej pory pokazało, że dzieci dwujęzyczne nie zaczynają mówić później niż jednojęzyczne, to ten mit wciąż jest powtarzany – niestety również przez specjalistów (logopedów, nauczycieli, lekarzy). Wiemy, że u dzieci dwujęzycznych kamienie milowe w rozwoju mowy (pierwsze słowa, pierwsze zdania, przyswajanie kolejnych zasad gramatycznych) pojawiają się w mniej więcej…
Są takie tematy w dwujęzyczności dziecięcej, które powracają do specjalistów niczym bumerang. Temat mieszania języków przez dziecko pojawia się w co drugiej konsultacji z rodzicami, prawie każdym moim Q&A na Instagramie i pod koniec każdego webinaru, kiedy zbieram pytania od uczestników. Mieszanie języków martwi wielu rodziców dzieci dwujęzycznych. Czy słusznie? Jestem autorką ebooka o rozwoju…
Jak wspierać w placówce dziecko, które nie mówi po polsku? W najbliższym czasie do polskich placówek zaczną dołączać dzieci, które nie mówią po polsku. Jak jako specjalista (nauczyciel, logopeda, psycholog) możesz wspierać te dzieci na początku ich przygody z polską placówką? W tym artykule zebrałyśmy kilka podstawowych wskazówek. Jak wesprzeć dziecko, które nie mówi…
Dlaczego moje dziecko nie chce mówić po polsku Asia wyjechała ze swoją rodziną do Niemiec. Dostała świetną ofertę pracy – razem z mężem i córką spakowali walizki i wyjechali w poszukiwaniu lepszego życia. Dziewczynka świetnie odnalazła się w nowym kraju, bardzo lubi chodzić do szkoły, szybko złapała język otoczenia, ma wiele koleżanek i kolegów. Pojawił…
Jak się bawić z dzieckiem? Mówi się, że zabawa z dzieckiem to najlepszy sposób na naukę. Coś w tym jest, w końcu zabawa to najbardziej naturalna metoda nauki dla wszystkich ssaków, a zwłaszcza ludzi. Jak dobrać zabawę do naszego dziecka? Tak, by była jednocześnie angażująca i rozwijająca? Podpowiadamy i tłumaczymy dwie główne zasady. Zabawa dla…
Dlaczego małe dzieci korzystają z urządzeń elektronicznych? Czy dzieci korzystające z urządzeń elektronicznych we wczesnym wieku łączą jakieś wspólne cechy? A czy rodziców często podsuwających urządzenia elektroniczne swoim dzieciom coś łączy? Na te pytania próbowali odpowiedzieć badacze z USA. Swoje wnioski zawarli w artykule naukowym, który przybliżę Wam w tym wpisie. W zeszłym roku badacze…
Co to jest teoria umysłu i co nam mówią badania nad rozwojem teorii umysłu u dzieci dwujęzycznych? Badania nad dwujęzycznością w ostatnich 30 latach były zdominowane przez debatę na temat przewagi osób dwujęzycznych w funkcjach wykonawczych. Ta debata nie kończy się jednak tylko na funkcjach wykonawczych. Obejmuje ona też inne aspekty funkcjonowania naszego umysłu, między…
Jak długo zajmuje dzieciom dwujęzycznym „dogonienie” ich jednojęzycznych rówieśników w języku otoczenia? Jest rzeczą naturalną, że dzieci dwujęzyczne mają na co dzień mniej kontaktu z każdym ze swoich języków, niż dzieci jednojęzyczne. W związku z tym w wieku szkolnym dzieci te mogą osiągać niższe wyniki w testach językowych, jeśli ich umiejętności mierzy się tylko w…
Telewizja a rozwój poznawczy dziecka W ostatnich ponad 50-ciu latach pojawiło się mnóstwo badań nad wpływem telewizji na rozwój poznawczy, fizyczny i emocjonalny dzieci. Jednak niestety za ilością nie zawsze idzie jakość. Wielu badaniom zarzucono, że nie wskazują na to, co jest przyczyną, a co skutkiem i że zaobserwowane w nich efekty wpływu TV na…
Jak rozwijać umiejętności językowe dziecka Często słyszy się, że dla rozwoju języka (zarówno u dzieci jedno- jak i wielojęzycznych) ważna jest ilość kontaktu z językiem. Ilość języka w otoczeniu dziecka jest ściśle związana z rozwojem słownictwa. Ale najnowsze badania pokazują, że dużo ważniejsza od ilości języka w otoczeniu jest częstość wymiany wypowiedzi w rozmowie z…
Dzieci przed TV – pozytywne i negatywne strony Oglądanie telewizji lub granie w gry online/video przez dzieci jest często demonizowane. Jakie są potencjalne korzyści i zagrożenia związane z tymi aktywnościami? Jak zwykle w temacie ekranów, historia nie jest prosta. Pokażę Wam dziś kilka przykładów korzyści i zagrożeń z oglądanie TV/grania w gry video wspomnianych w…
Czy czytanie tej samej książeczki w dwóch językach wzmacnia drugi język? Czy Twoje dwujęzyczne dziecko niedługo zacznie przedszkole/szkołę (albo zaczęło niedawno), a Ty martwisz się, że nie zna wystarczająco dobrze języka otoczenia, bo w domu mówicie głównie w języku domowym? Początki w placówce, kiedy nie zna się jeszcze dobrze języka otoczenia, bywają wyzwaniem. Ale to…
Używanie telefonów i tabletów przez dzieci a rozwój uwagi. Co mówią o tym przeprowadzone badania Według danych z UK, ponad 60% dzieci między 3 i 4 rokiem życia w roku 2019 używało regularnie tabletu w domu. Tablety i telefony są coraz częściej używane przez małe dzieci. Do tej pory mało było jednak badań, które pokazałyby…
Co jest ważniejsze od ograniczania czasu spędzanego przed ekranem? W kwestii dzieci i mediów jeszcze do niedawna mówiło się o rygorystycznym przestrzeganiu i ograniczaniu czasu spędzanego przed ekranem. Ale od niedawna coraz więcej mówi się o tym, że myślenie o korzystaniu z mediów przez dzieci jedynie pod kątem czasu ekranowego jest trochę ograniczające. Media mogą…
Rozwój językowy u dzieci a media cyfrowe. Co nam mówią wyniki badań Wpływ mediów cyfrowych na rozwój językowy dzieci to w ostatnich latach gorący temat. Jeśli chodzi o rozwój językowy, raz docierają do nas informacje, że używanie mediów cyfrowych może mieć niekorzystny wpływ na rozwój języka. Innym razem słyszymy, że dzieci mogą z powodzeniem uczyć…
Jak dzieci dwujęzyczne uczą się rozumienia metafor w swoim drugim języku? Znajomość słownictwa dzieci i dorosłych może być mierzona na różne sposoby. Dość prosty sposób to określenie zasobu słownictwa biernego albo czynnego. Słownik bierny określa, ile słów dana osoba rozumie, a słownik czynny – ile różnych słów używa. Ale słownictwo można też badać w bardziej…
Czy podobieństwo między językami ułatwia ich uczenie Czy podobieństwo między naszym pierwszym i drugim językiem wpływa na to, jak szybko uczymy się tego drugiego języka? Podam Wam przykłady trzech badań, które miały odpowiedzieć na to pytanie. Caroline Floccia ze swoim zespołem badawczym chciała zmierzyć, czy stopień podobieństwa między dwoma językami, które nabywają dwujęzyczne dzieci,…
Zdejmijmy presję z rodziców dzieci dwujęzycznych. Kilka wspierających słów w odpowiedzi na Wasze najczęstsze zmartwienia i wątpliwości. Pamiętaj, że sam fakt, że dajesz dziecku szansę na dwujęzyczność, jest wspaniały! Jeśli trochę czytasz o dwujęzyczności, starasz się zrozumieć, jak przebiega rozwój dwujęzycznego dziecka, to znaczy, że robisz już bardzo dużo! Starasz się wprowadzić dwujęzyczność świadomie i…
Jak przygotować dziecko do przedszkola/szkoły w języku otoczenia, kiedy w domu mówimy w innym języku? Pytania, które bardzo często słyszę od rodziców mówiących w domu w swoim języku, którzy niedługo mają posłać dziecko do żłobka/przedszkola/szkoły w języku otoczenia: Czy da radę nauczyć się drugiego języka nie mając z nim w ogóle kontaktu w domu? Czy…
Rozwój świadomości metajęzykowej u dzieci dwujęzycznych. Świadomość metajęzykowa to umiejętność zostawienia na boku treści wypowiedzi i skupienia się na strukturze i formie języka. Umiejętność ta rozwija się u dzieci w wieku około 5-6 lat. Świadomość metajęzykowa to właściwie zestaw kilku różnych umiejętności, które wiążą się z różnymi aspektami języka: świadomość fonologii, gramatyki, składni i słownictwa.…
Jak wzbogacać środowisko językowe dzieci dwujęzycznych? Pamiętaj, że już sam fakt, że Twoje dziecko mówi w dwóch (lub więcej) językach, a Ty to wspierasz na swój sposób, jest super! Te treści nie mają Cię wpędzić w poczucie winy albo zmobilizować do postawienia wszystkiego na głowie, żeby mówić do dziecka 13-zgłoskowcem, a w każde zdanie wrzucać…
Akcent w drugim języku – czy musimy mówić jak native? Czasem wciąż jeszcze spotykamy się z mitem, że ”prawdziwe” osoby dwujęzyczne nie mają obcego akcentu w językach, którymi mówią (a jeśli mają, to nie są tak naprawdę dwujęzyczne). W rzeczywistości mówienie z obcym akcentem w jednym z języków jest normą u osób dwujęzycznych. Dobra wiadomość:…
Atrycja językowa – czyli kiedy tracimy biegłość w naszym pierwszym języku Czy zdarza Ci się czasem w rozmowie nie móc przypomnieć sobie jakiegoś słowa w Twoim pierwszym języku i musisz wtedy użyć odpowiednika w Twoim drugim lub kolejnym języku? Czy wydaje Ci się czasem, że tracisz płynność w Twoim pierwszym języku i że w pewnych…
Czy mówiąc w swoim drugim języku czujesz się czasami jakbyś był(a) inną osobą? Czy przełączając się na mówienie w swoim drugim języku, czujesz się czasem jakbyś był(a) inną osobą? Czy myślisz, że inne osoby postrzegają Cię wtedy inaczej? Czy zachowujesz się w inny sposób, niż kiedy używasz swojego pierwszego języka? Jeśli tak, to skąd biorą…
Jak dwujęzyczność zmienia dorosły mózg? Po pierwsze – może Was rozczaruję, ale jak zawsze w nauce, nie ma prostej odpowiedzi ‘tak’ albo ‘nie’ na pytanie, czy dwujęzyczność zawsze przynosi takie same korzyści dla mózgu. Wiemy jednak, że to, CZY i JAK mózg dostosowuje się do używania dwóch lub więcej języków, zależy od tego, w jaki…
Przewaga w funkcjach wykonawczych u osób dwujęzycznych – jest czy jej nie ma? Psychologowie poznawczy są zafascynowani wpływem dwujęzyczności na umysł. Lata eksperymentów pokazały, że kiedy używamy dwóch (lub więcej) języków na co dzień, to są one zawsze aktywne w naszym umyśle. Nie da się całkowicie wyłączyć jednego języka, kiedy używamy drugiego. Nasz umysł musi…
Czy osoby dwujęzyczne mają trudności z rozumieniem ironii w swoim drugim języku? Rozumienie ironii u naszego rozmówcy jest skomplikowanym procesem umysłowym. Większość badań pokazuje, że dzieci rozwijają umiejętność rozumienia ironii dopiero w wieku około 5-6 lat. Niektóre sugerują jednak, że już dzieci w wieku 4 lat są w stanie zrozumieć niektóre ironiczne stwierdzenia. Co ciekawe,…
Jak dorosłe osoby dwujęzyczne radzą sobie z rozumieniem metafor w drugim języku? Niektóre umiejętności językowe przeżywają regres kiedy starzejemy się. Np. wraz z procesem starzenia zaczynamy mieć trudności ze znalezieniem właściwego słowa. Coraz częściej zdarza nam się też „mieć coś na końcu języka”. W większości badań nad efektami starzenia pod kątem języka mierzono słownictwo lub…
Jak to jest, że niektórzy szybciej uczą się nowych słów w drugim języku? Aby nauczyć się drugiego języka, musimy przyswoić w nim bardzo dużo nowych słów. Co może wpływać na tempo uczenia się ich? W opublikowanym niedawno badaniu badacze próbowali odpowiedzieć na pytanie, jakie umiejętności poznawcze i językowe wpływają na to, że niektórzy uczą się…
Wyobraź sobie taką scenkę. Gotujesz obiad i chcesz go przyprawić. Ktoś z domowników akurat kręci się przy półce z przyprawami i mówisz „Podaj mi ten…no…” Wiesz, o jaką przyprawę Ci chodzi. Pamiętasz, że nazwa zaczyna się na „b”. Możesz nawet zdawać sobie sprawę z tego, ile sylab ma to słowo, albo z czym się rymuje.…
